Jak uspokoić umysł ćwicząc Qigong

Uspokojenie umysłu w Qigongu Prozdrowotnym odnosi się do skupienia aktywności mentalnej. Poprzez użycie uwagi skierowanej do wewnątrz, nieuporządkowaną aktywność umysłu skierowaną na zewnątrz zmieniamy w uporządkowaną, skupioną, z umysłem wyciszonym.

Połączenie z ruchem, relaks i wyciszenie

Proces pracy mentalnej w Qigongu Prozdrowotnym podzielony jest na fazy. W przypadku osób początkujących najpierw należy bardziej podkreślić pracę z formą, a dopiero potem pracę mentalną. W tym pierwszym etapie można zacząć pracować z użyciem tak zwanej intencji, na przykład: „najpierw idea ruchu, potem ruch” lub „idea i ruch równocześnie”. Z fizjologicznego punktu widzenia za planowanie i wykonanie odpowiadają dwa obszary w mózgu. Planowanie, to „myślenie”. Wykonanie polega na kierowaniu odpowiednich poleceń do kończyn. Dopiero gdy plan zostanie przekazany do wykonania przez kończyny może zostać zrealizowany. Stąd metody „najpierw idea ruchu, potem ruch” oraz „idea i ruch równocześnie” są zgodne z fizjologią mózgu.

Na przykład gdy wykonujesz ruch „podnoszenia” z formy tygrysa układu Wuqinxi, przed podniesieniem pomyśl najpierw o ruch podnoszenia, a potem go wykonaj, lub myśl o tym ruchu (wyobrażaj go sobie) w trakcie wykonywania. W taki sposób świadomość łączy się z ruchem. Dzięki temu nie tylko cała sekwencja ruchów staje się bardziej ciągła, ale skupienie się na ruchu umożliwia uniknięcie natłoku chaotycznych myśli i sprzyja psychicznemu odprężeniu. Ćwiczący skupia się na wymogach ruchu, pozbywa się przeszkadzających myśli, uspokaja umysł i oddech, stopniowo wchodząc we właściwy dla Qigong stan relaksu i wyciszenia.

Łączenie świadomości i ruchu powinno być stopniowane. Na początku nauki ćwiczący skupia się na kierunku i torze ruchu oraz przyjmowaniu właściwych pozycji. Potem większą uwagę skupia na szczegółach ruchów rąk, ciała, nóg i pracy wzroku. Zaczyna zwracać uwagę na bardziej subtelne elementy. W końcu uwaga skupia się na ciągłości i koordynacji wszystkich elementów.

Opanowania właściwego stanu psychicznego, doznanie wrażeń estetycznych

Mówi się, że stan (jing) tworzony jest przez serce/umysł (xin). Dobry nastrój i skupienie nie tylko sprzyjają wejściu w stan wyciszenia, ale także zapobiegają pojawieniu się chorób i przyspieszają powrót do zdrowia. Gdy początkujący skupia się na prawidłowości opanowania pozycji i ruchów, jest mu stosunkowo łatwo skoncentrować się, natomiast gdy osiągnie pewną biegłość w wykonywaniu ruchów, rozpraszające myśli znów mogą zacząć się nasilać. By natłok chaotycznych myśli ponownie nie opanował naszego umysłu musimy naszą uwagę przenieść na stan psychiczny, na pewne odczucia, czy wrażenia estetyczne.

Na przykład obraz rozłamywanego korzenia lotosu, który w dalszym ciągu pozostaje połączony jakby nitkami możemy wykorzystać w ćwiczeniach Qigongu Prozdrowotnego. Możemy wyobrazić sobie tę ideę, niezależnie od tego jaki ruch wykonujemy, tak by ruchy stały się miękkie, połączone, ciągłe, a nie sztywne i przerywane, „jak rzeka Jangcy płynąca nieprzerwanie, jak woda i chmury”. Ruchy kończyn w Qigongu Prozdrowotnym można też porównać do tego jak wiosną larwy jedwabnika tworzą włókna – powoli, jednostajnie, równo. W Qigongu Prozdrowotnym trzeba przede wszystkim zrelaksować się i wyciszyć, wyeliminować przeszkadzające myśli i w pełni skupić na ćwiczeniu. Tylko wtedy, gdy umysł jest spokojny, ruch może być tak delikatny, jak tworzenie nici przez larwę jedwabnika.

W Baduanjin stosuje się zasadę „umysł się porusza, forma za nim podąża”, w Yijinjing: „forma i umysł zjednoczone”. Oznacza to, że ruch w Qigongu Prozdrowotnym jest świadomy. Jest to ruch powolny, delikatny. Dzięki powolności może być wykonywany z pełnym zaangażowaniem świadomości. Dlatego zaleca się ruch delikatny i niespieszny jak tworzenie nici przez jedwabnika. W Qigongu Prozdrowotnym zwraca się uwagę na powolne i równomierne ćwiczenie, co jest pomocne w osiągnięciu stanu wyciszenia.

W zależności od tego jaką formę Qigongu Prozdrowotnego wykonujemy, i jaki konkretnie ruch, możemy użyć różnych idei artystycznych, by osiągnąć odpowiedni stan. W tej pracy mentalnej stosuje się zasadę „jakby było, jakby nie było”, „jakby podobne, jakby niepodobne”, osiągając stan wewnętrznej pogody. Na przykład gdy ćwiczysz „ciągnięcie dziewięciu wołów za ogony” w Yijinjing, gdy przysiadasz na nodze zakrocznej i zginasz łokcie, wyobrażasz sobie jakbyś ciągnął dziewięć wołów za ogony. Gdy ćwiczysz Wuqinxi, musisz odczuwać i wyrażać charakter pięciu różnych zwierząt. W przypadku Liuzijue, gdy ćwiczysz dźwięk xu podczas ruchu „wtykania dłoni” wyobrażasz sobie jakby „brudne qi” z wątroby wydychane było przez usta i wysyłane w kierunku pokazywanym przez palce. Jednocześnie wyobrażasz sobie, że szybko jakby wypluwasz przygnębienie. Gdy ćwiczysz ruch napinania łuku, by ustrzelić orła, wyobraź sobie, że napinasz łuk i strzelasz, będąc pośrodku wielkiego stepu.

Rozluźnienie ciała, dostrojenie formy przy pomocy qi

Zhuangzi powiedział: „Życie wiąże się z gromadzeniem qi. Gdy qi gromadzi się, jest życie, gdy się rozprasza, przychodzi śmierć”. W Qigongu Prozdrowotnym szczególną wagę przywiązuje się do zagadnienia gromadzenia i rozpraszania qi. Poprzez zmiany ruchów ciała kieruje się ruchem qi, szukając rozluźnienia ciała, umysłem podążając za ruchem, umysł i qi wzajemnie za sobą podążają, czyli dokąd dociera ruch, tam też dociera świadomość, dokąd dociera świadomość, tam pojawiają się odczucia ciężkości lub napęcznienia. Sformułowanie „dokąd dociera świadomość, tam dociera qi” można rozumieć w ten sposób, że tam gdzie skupimy uwagę, tam pojawiają się te odczucia ciężkości, opadania lub pęcznienia. Jeśli nie rozluźnimy ciała, nie pojawią się takie odczucia. Jeśli nie ma relaksu, nie ma mowy o właściwym użyciu świadomości. Tylko gdy ciało jest naturalnie odprężone można osiągnąć to co opisywane jest jako „świadomość prowadzi qi, qi reguluje ciało, qi przenika całe ciało”.

Twardość i miękkość wzajemnie się dopełniają, odczuwanie siły

Ćwiczenie siły w Qigongu Prozdrowotnym wymaga połączenia twardości i miękkości, w twardym musi być zawarte miękkie, w miękkim musi być zawarte twarde, tak żeby nie było sztywności, by nie wysilać się, ale i nie być bezwładnie miękkim. Świadomość powinna kierować użyciem siły, oddech powinien dopełniać emisję siły, zewnętrzne i wewnętrzne musi być zintegrowane. Praca z siłą w Qigongu Prozdrowotnym może być podzielona na 3 poziomy: miękka siła, ciężka siła, elastyczna siła. Na wszystkich trzech poziomach relaks jest podstawą, ciało powinno być jak gąbka, ale jednocześnie z ideą jakbyśmy stojąc na ziemie podpierali niebo i obejmowali wszystko.

Gdy układ nerwowy, ciało i organy wewnętrzne są w stanie relaksu, przy wykorzystaniu mentalnego kierowania stopniowo osiągamy właściwą miękkość (jak igła owinięta bawełną), właściwą ciężkość (jak żelazo owinięte bawełną), właściwą elastyczność (jak sprężyna, która napina się i rozluźnia, może być miękka i twarda). W taki sposób naturalnie, nie starając się, wchodzimy w stan wyciszenia.

Wykorzystanie świadomej obserwacji, uspokojenie umysłu

Świadoma obserwacja polega na skupieniu uwagi w określonym miejscu, by łatwiej pozbyć się chaotycznych, przeszkadzających myśli i stopniowo osiągnąć wyciszenie. Obiekty skupienia można podzielić na dwie kategorie: wewnątrz ciała, i na zewnątrz ciała. W pierwszym przypadku może to być jakaś część ciała, na przykład dantian, czy punkt baihui. W drugim często są to elementy krajobrazu, jak odległe góry, drzewa czy księżyc. W Qigongu Prozdrowotnym często stosuje się skupienie na mingmen, na dantian, a także na różnych punktach akupunktury. Na przykład w ćwiczeniu „zrywanie gwiazd” ukladu Yijinjing wzrok kieruje się na środki dłoni, a uwaga na mingmen. W Wuqinxi, gdy ćwiczymy „powrót qi do jedności”, oczy przymykamy, a uwaga skupia się na dantian. W Baduanjin, w ruchach gdy ciało się podnosi, punkt baihui powinien jakby wyciągać się do góry, uwaga kieruje się ku baihui. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, by nie było to sztywne, martwe skupienie, należy stosować się do zasady „jakby obserwacja, jakby bez obserwacji, jakby była, jakby nie było”. Czyli wystarczy jakby lekkie wrażenie. Świadomość i qi powinny poruszać się powoli w ciszy i pustce, a umysł naturalnie będzie zmierzał ku spokojowi i wyciszeniu.

Autor: Liu Yuxing – Chińskie Stowarzyszenie Qigongu Prozdrowotnego

Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz