San tiao – trzy dostrojenia

Qigong Prozdrowotny jest tradycyjną formą ćwiczeń, w której łączy się ruchy ciała, pracę z oddechem i umysłem. Takie połączenie jest istotą tych ćwiczeń. Jeśli ruchy ciała określimy jako dostrojenie ciała, pracę z oddechem jako dostrojenie oddechu, a pracę z umysłem jako dostrojenie serca, to istota ćwiczeń Qigongu Prozdrowotnego może być określona jako dostrojenie ciała, oddechu i umysłu. W skrócie możemy wyrazić to sformułowaniem ciało, oddech, umysł.

Dostrojenie formy

Forma odnosi się do ruchów ciała, czyli chodzi o dostrojenie ciała, właściwe pozycje i ruchy. Forma jest zewnętrznym przejawem ruchów formy. Początkujący musi najpierw opanować wymogi dotyczące zewnętrznej formy.

Pierwszym z elementów formy są układy dłoni i ruchy rąk. Na przykład mamy układy pazurów tygrysa, rogów jelenia, czy skrzydeł ptaka w Wuqinxi. W Yijinjing mamy układy pazurów tygrysa, liści lotosu i liści wierzby. Mówi się: „Gdy umysł jest lotny, dłonie są zręczne”. Obszar odruchów dłoni zajmuje znaczną część powierzchni kory mózgowej, zmiany układu dłoni mogą stymulować różne nerwy, wywołując zmiany w korze mózgowej.

Drugi element to postawy i kroki. Przemieszczenia środka ciężkości i tor ruchów uzależnione są od zmian postawy i kroków. Kroki powinny być miękkie, jakby kocie, zmiany muszą być lekkie i zręczne.

Trzeci element to praca ciała. Zwracamy tutaj uwagę na klatkę piersiową, plecy, talię, brzuch, pośladki i krocze. Nacisk na zginanie, prostowanie i rotację kręgosłupa odnosi się do pracy ciała.

Tylko gdy najpierw opanujemy metody i zasady dotyczące formy, możliwe będzie osiągnięcie celu ćwiczeń.

Dostrojenie formy + dostrojenie oddechu

O opanowaniu formy mówi się „rozciągać ciało, by osiągnąć miękkość”, w kolejnym etapie trzeba „prowadzić oddech (qi) żeby stał się harmonijny”. Trzeba połączyć w jedno prowadzenie oddechu – dao qi i rozciąganie ciała yin ti, tak by forma i oddech wzajemnie się na sobie opierały.

Generalnie, koordynacja oddechu i ruchu opiera się na następujących zasadach:

• przy wznoszeniu wdech, przy opadaniu wydech,
• przy rozpościeraniu wdech, przy kurczeniu wydech,
• przy akumulacji wdech, przy emisji wydech,
• przy napięciu wdech, przy rozluźnieniu wydech.

Na przykład w formie Wuqinxi, w sekwencji „lot ptaka”, gdy podnosisz ręce, by wykonać „rozłożenie skrzydeł” wdychasz powietrze wraz z podnoszeniem środka ciężkości, a gdy uginasz kolana i obniżasz środek ciężkości, wówczas wydychasz. To jest zasada „przy wznoszeniu wdech, przy opadaniu wydech”.

W formie Yijinjing, w sekwencji „wyciągnięcie pazurów i rozpostarcie skrzydeł”, gdy dłonie w kształcie liści wierzby znajdują się przed klatką piersiową, klatka piersiowa rozszerza się, następuje akumulowanie siły, wówczas robisz wdech. Gdy dłonie przechodzą do układu liści lotosu, wykonujesz emisję siły w ruchu pchnięcia, wtedy robisz wydech. To jest zasada „przy akumulacji wdech, przy emisji wydech”.

W formie Baduanjin, w sekwencji „spojrzenie do tyłu, by pozbyć się pięciu znużeń i siedmiu zranień” wdech należy wykonać gdy szyja skręca się i w wyniku tego jej mięśnie napinają się podczas spojrzenia do tyłu, a wydech gdy patrzysz do przodu i mięśnie się rozluźniają. To jest zasada „przy napięciu wdech, przy rozluźnieniu wydech”.

Zwykle koordynacja oddechu i ruchu jest zgodna z tymi zasadami. Na przykład w sekwencji „lot ptaka”, w ruchu „rozpostarcia skrzydeł”, klatka piersiowa rozszerza się, „otwiera się”, a podczas opadania następuje „złożenie skrzydeł”, kurczenie klatki piersiowej, „zamknięcie”. A więc równocześnie ma tu zastosowanie zasada „przy rozpościeraniu wdech, przy kurczeniu wydech”.

Dostrojenie formy + dostrojenie oddechu + dostrojenie serca

Jeśli metody ćwiczeń podzielić na całościowe i częściowe, pierwsze dwa etapy to ćwiczenia częściowe, analityczne, natomiast trzeci krok to właściwe całościowe, syntetyczne ćwiczenie. Tylko gdy połączymy ruch ciała, oddech i pracę mentalną, odzwierciedlona zostanie podstawowa charakterystyka Qigongu Prozdrowotnego. Tylko gdy osiągnie się stan harmonii trzech dostrojeń można osiągnąć największe efekty prozdrowotne ćwiczeń.

Tak zwane dostrojenie serca (w znaczeniu umysłu) w Qigongu Prozdrowotnym obejmuje wiedzę, uczucia, wolę. Wiedza odnosi się do wiedzy teoretycznej na temat ruchów, sposobu oddychania, tego jak poprawić zdrowie, jakie są mechanizmy poprawy zdrowia, jakie są efekty ćwiczeń. Na przykład, tory i sposoby ruchów, praca stawów i mięśni, sposoby oddychania i ich harmonijne łączenie z ruchami. Uczucia dotyczą emocji, nastroju. Podczas ćwiczeń Qigongu Prozdrowotnego należy osiągnąć spokojny, pozytywny stan emocjonalny. Czasem konkretny stan powinien być związany z konkretnymi ruchami. Na przykład podczas ćwiczeń Wuqinxi powinieneś mieć wrażenie jakbyś był konkretnym zwierzęciem: tygrysem, czy niedźwiedziem. Musisz wyrazić nie tylko zewnętrzną formę, ale jakby „ducha” danego zwierzęcia. Wola odnosi się do wyrażanej podczas dążenia do określonego celu samokontroli, wytrwałości i pewności siebie.

Wymogiem trzeciego etapu jest biegłe opanowanie formy i oddechu oraz ich harmonijne połączenie, umiejętność pełnego zaangażowania wyobraźni, by wejść w odpowiedni stan.

Autor: Wang Yanqun – Chińskie Stowarzyszenie Qigongu Prozdrowotnego

Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz