Yao Jizu mówi o stylu Wu Tai Chi

Yao Jizu (1917-1996) był uczniem Li Xunzhi (1882-1944), syna Li Yiyu (1832-1892), który z kolei był siostrzeńcem i głównym spadkobiercą nauk twórcy stylu Wu – Wu Yuxianga (1812-1882). Poniższy referat wygłoszony został przez Yao Jizu podczas międzynarodowej konferencji Tai Chi (Taijiquan), która odbyła się w mieście Wuhan w Chinach w roku 1984.

Pochodzę z Yongnian. Na tej konferencji chciałbym opowiedzieć o historii stylu Wu Taijiquan z Yongnian, jego cechach charakterystycznych i sposobie ćwiczenia.

Jeśli chodzi o źródła stylu Wu z Yongnian, mój nauczyciel Li Xunzhi mówił: „Twórcą stylu Wu z Yongnian był Wu Yuxiang ze wschodniej ulicy w mieście Yongnian (od tłumacza: chodzi o miasteczko Guangfu w powiecie Yongnian, zwane też Guangping), którego oficjalnym imieniem było Heqing. Znany też był jako Lianquan. Urodził się roku 1812, a zmarł w roku 1892. Poznał prawdziwy przekaz Taijiquan od Chen Qingpinga z wioski Chenjiagou w powiecie Wen prowincji Henan. Forma której nauczał Chen Qingping to nowa forma stylu rodziny Chen. Ponieważ Chen Qingpin przeprowadził się do miasteczka Zhaobao, i tam jej nauczał, mówi się o stylu Zhaobao”.

Jeśli chodzi o historię nauki Taijiquan przez Wu Yuxianga, to Li Yiyu z Zachodniej ulicy w mieście Yongnian pisał na ten temat, tutaj opowiem w skrócie.

Li Yiyu, oficjalnie nazywał się Jinglun. Urodził się w roku 1832, a zmarł w roku 1892. W 1881 roku w przedmowie do „Pięcioznakowych objaśnień” napisał: „Nie wiadomo kto stworzył Taijiquan. Jego subtelną esencję wyraził w piśmie Wang Zongyue. Sztuka ta była przekazana rodzinie Chen z Chenjiagou w prowincji Henan. Wielu tam było światłych przedstawicieli. Pewien Yang pokochał tę sztukę i uczył się jej. Poświęcił ponad 10 lat i poznał jej esencję. Potem mojemu wujowi spodobała się ta sztuka, często porównywał umiejętności z Yangiem, ale ponieważ ten nie nauczał otwarcie wszystkich jej tajników, wuj poznał ją wówczas tylko zgrubnie. Usłyszał, że w Zhaobao mieszka Chen Qingping, który jest biegły w tej sztuce. Potem zatrzymał się tam, gdy był w podróży służbowej. Przez miesiąc pilnie studiował i dzięki temu zaczął rozumieć bardziej subtelne aspekty”.

Teoria stylu Wu opiera się na zasadach rodziny Chen, teorii Wang Zongyue (Wu Yuxiang uzyskał manuskrypt Wang Zongyue ze składu solnego w powiecie Wuyang) i została wykształcona w wyniku studiów i podsumowania doświadczeń przez Wu Yuxianga oraz Li Yiyu. Forma stylu Wu powstała przez modyfikację formy Zhaobao.

Wu Yuxiang i Li Yiyu należeli do warstwy inteligencji epoki Qing. W społeczeństwie, które ceniło kulturę, a pogardzało sztukami walki, dbali o to, by utrzymać swój arystokratyczny status, więc nie chcieli być postrzegani jako nauczyciele Wushu. Dlatego mieli niewielu uczniów. Dopiero Hao Weizhen zajął się oficjalnym nauczaniem stylu Wu Taijiquan. Potem, w związku ze zmianami społecznymi i wsparciem rządu dla Wushu, stopniowo i styl Wu został bardziej spopularyzowany.

Formę której nauczał Li Yiyu, i którą poznał Hao Weizhen można nazwać starą formą stylu Wu. Hao Weizhen na przełomie epoki cesarskiej i republiki pracował jako nauczyciel sztuki walki w szkołach w powiecie Yongnian. By dostosować formę do nauczania w grupach, przy wykorzystaniu komend z odliczaniem od jeden do cztery, do niektórych sekwencji dodał ruchy otwarcia (kai) i zamknięcia (he), by uzyskać zgodność z tym rytmem. Forma ta nazwana została Kaihe Taijiquan. Kolejnych modyfikacji dokonali po przeniesieniu się na południe Hao Yueru i Hao Shaoru. Tę wersję można nazwać nową formą.

U Hao Weizhena uczył się także Sun Lutang. Na bazie formy Kaihe dokonał modyfikacji kroków i ruchów, tworząc styl Sun, zwany także formą żywych kroków.

Styl Wu Taijiquan, podnobnie jak inne style Taijiquan, wywodzi się od rodziny Chen z wioski Chenjiagou w powiecie Wen prowincji Henan. Podstawowe teorie i sposób ćwiczenia są takie same. Dzisiaj jednak są pewne różnice w zakresie kolejności wprowadzania pewnych rzeczy, czy w nacisku na niektóre aspekty. Omówię teraz cechy charakterystyczne stylu Wu.

1. Nauka stylu Wu rozpoczyna się od średniej ramy.

Forma stylu Wu, to zmodyfikowana średnia rama (zhongjia) nowej wersji stylu rodziny Chen (od tłumacza: dzisiaj nową wersją/ramą stylu Chen zwykle nazywana jest inna odmiana, rozwinięta w połowie XX wieku przez mistrza Chen Fake). Pozycje są krótsze niż w przypadku dużej ramy (dajia), ale dłuższe niż w przypadku małej ramy (xiaojia). Jest to forma przejściowa pomiędzy dajia i xiaojia.

Dawni mistrzowie mówili, że proces nauki przebiega w nastepujący sposób: „najpierw rozciągnięcie, potem skrócenie”. Zgodnie z teorią stylu Chen: „od dużych kręgów, do małych, od małych kręgów, do bez kręgów”. Duża rama, to forma w której ruchy są rozciągnięte, czyli forma dużych kręgów. Mała rama to poszukiwanie krótkich, zwartych ruchów, forma małych kręgów. Jeśli ktoś ćwiczył dużą ramę, trudno mu będzie przejść od razu do małej ramy. Dlatego ćwiczy się średnią ramę, a potem dopiero przechodzi do małej ramy. W ten sposób nauka jest łatwa.

Ponieważ Wu Yuxiang i Li Yiyu należeli do warstwy inteligencji w starym społeczeństwie, i chodzili w typowej dla tej warstwy długiej odzieży, nie zdejmowali jej podczas treningów, stąd nie ćwiczyli dużej ramy, wymagającej wydłużenia pozycji. Stąd wzięło się rozpoczynanie nauki od średniej ramy. Ostatecznym celem pozostała mała rama.

2. Otwarcia i zamknięcia, znikanie i pojawianie się

W stylu Wu, tak jak i w innych stylach Taijiquan podstawą jest rozluźnienie, które daje miękkość, miękkość zamienia się w twardość, osiąga się wzajemne wsparcie miękkości i twardości. W rozluźnieniu i spokoju kryją się otwarcia i zamknięcia, znikanie i pojawianie się. Gdy w formie jest otwarcie, w całym ciele jest idea otwarcia, rozprzestrzenienia. Otwarcie to także emisja siły, pojawienie się. Gdy następuje zamknięcie, w całym ciele jest idea zamknięcia, kurczenia, ściągania. To jest znikanie. Wang Zongyue w „Teorii Taijiquan” napisał: „Nagle pojawia się, nagle znika”. Mowa tu jest o użyciu. Gdy ćwiczymy styl Wu, wewnętrzne odczucie energii wspiera zewnętrzną formę ruchu. Wymogiem jest: „na zewnątrz wyrażasz odczucie wygody, wewnątrz jesteś skupiony”. Od otwarcia do zamknięcia, od zamknięcia do otwarcia, następuje wzajemne przenikanie znikania i pojawiania się.

3. Styl Wu Taijiquan pozwala utrzymać zdrowie i leczy

Podczas ćwiczenia formy w stylu Wu oprócz otwierania, zamykania, znikania i pojawiania się, które sprawiają, że ciało rozciąga się kurczy, zwraca się także uwagę na połączenie z oddychaniem. Otwarcie – wydech, zamknięcie – wdech. Przepona podnosi się i opada, masowane są organy. W całym ciele, włączając w to wewnętrzne organy następuje ruch. W odniesieniu do walki, oddech łączy się ze zmianami między delikatnym i solidnym, otwarciem i zamknięciem. Świadomość prowadzi talię, kończyny. Gdy jedno się porusza, wszystko się porusza. Gdy jedno się zatrzymuje, wszystko się zatrzymuje. Ten rodzaj zjednoczonego ruchu, gdzie wewnętrzne i zewnętrze jest w harmonii jest podstawową przyczyną dlaczego Taijiquan może leczyć i przedłużać życie.

4. Tui shou w stylu Wu

W stylu Wu mamy tui shou w miejscu oraz z krokami. Rodzina Wu miała wersję tui shou zwaną „stare 3 techniki”. Starszy brat Wu Yuxianga Wu Qiuliu pisał: „Na początku uczymy się lou, an, zhou. Gdy jeden używa lou, drugi używa zhou, ten pierwszy wtedy stosuje an, a drugi lou, pierwszy zhou, a drugi an. Ręce utrzymują kontakt, przyklejone, powtarzając w kółko te ruchy. To się nazywa stare 3 techniki”. Ten rodzaj tui shou nie jest dzisiaj zbyt często ćwiczony. W tui shou z krokami mamy warianty 3 kroków oraz 3 i pół kroku. Są one podobne. Jest tylko niewielka różnica dotycząca kroków. Po wykonaniu 3 kroków do tyłu można przyciągnąć nieco stopę, wykonując dodatkowe pół kroku. Po wykonaniu 3 kroków do przodu, można podciągnąć nieco stopę, o pół kroku. Tak powstaje tui shou z 3 i pół kroku.

5. Sposób ćwiczenia stylu Wu Taijiquan.

Podstawową metodą ćwiczenia stylu Wu Taijiquan jest ćwiczenie formy. Ostatecznym celem jest osiągnięcie stanu, gdy ciało stanowi jedność, ręce i nogi stają się wzajemnie powiązane”.

Li Xunzhi mówił, że wyrażenie „źródło rozkazu jest w talii” z „Pieśni o trzynastu pozycjach” wyjaśnia, że talia jest osią ruchu w Taijiquan. Talia i kręgosłup są połączone, łączą się na górze z barkami i ramionami, na dole z biodrami i nogami. Kręgosłup musi być we właściwej pozycji, by stanowił oś, prowadząc ruch kończyn. Gdy jedno się poruszy, wszystko się porusza, dół i góra wzajemnie za sobą podążają, jest siła rozpierająca we wszystkich kierunkach. W przeciwnym razie można uczyć się całe życie, a trudno będzie osiągnąć oczekiwane efekty.

Ćwicząc formę, oprócz zachowania zgodności z 13 punktami: czubek głowy podniesiony, podwieszona miednica, rozluźnione barki, opuszczone barki, ściągnięta klatka piersiowa, rozciągnięte plecy, obejmujące krocze, ochrona splotu słonecznego i żeber, swoboda manewrów, zdolność do błyskawicznego działania, kość ogonowa ześrodkowana, qi opada do dantian, puste i pełne wyraźnie określone, trzeba jeszcze zwrócić uwagę, że gdy ręka wysuwa się do przodu do emisji siły, nie powinna znaleźć się wyżej niż oczy, nie powinna wysuwać się przed stopę, długość pozycji powinna być taka, żeby podczas kroków noga mogła swobodnie się wysuwać, swobodnie opadać, podczas kroków do przodu i do tyłu do przodu pozycja staje się niższa, do tyłu wyższa, stopy znajdują się w pozycji bu ding bu ba (nie T i nie V), wzrok powinien być żywy, duch pełny, tak że gdy wzrok dociera do celu, ręka również dociera, gdy ręka dociera, duch tam się skupia.

Siła zaczyna się w stopie, przemieszcza się do rąk, w całym ciele jedno skoordynowane qi, przemiany pomiędzy subtelnym i solidnym słuchają rozkazów talii. Talia powinna unikać wypełnienia, bo powoduje to blokadę. Gdy talia jest zablokowana, siła jest zablokowana, ruchy nie mogą być zwinne i dostosowane do sytuacji.

Jeśli chodzi o ćwiczenie tui shou, to w stylu Wu Taijiquan na początku ćwiczy się przyklejenie, połączenie, podążanie, potem zwraca się uwagę na pożyczanie siły, by pokonać przeciwnika. Nie polega to stosowaniu ustalonych technik (jeśli stosujesz ustaloną technikę, i nie powiedzie się jej zastosowanie, sam sobie na to zasłużyłeś).

Chociaż Hao Weizhen pozostawił metody „natychmiastowych szybkich uderzeń”, mówi się, że głównym celem było zwiększenie zainteresowania ćwiczących. Li Xunzhi powiedział: „Gdy uczymy się tui shou, trzeba zwrócić uwagę na pożyczanie siły, umiejętność pożyczania siły związana jest ze „znajomością przeciwnika”, gdy „znamy przeciwnika” możemy stopniowo coraz lepiej „rozumieć siłę”. Tego rozumienia szukamy opierając się na zasadzie podążania za zmianami przeciwnika, nie trzymając się kurczowo metody od której rozpoczęliśmy akcję. Inaczej nigdy nie uda się uniknąć sytuacji gdzie po prostu silniejszy fizycznie pokonuje słabszego, wolniejszy odnosi porażkę z rąk szybszego, nie uda się osiągnąć poziomu umiejętności, gdy cztery uncje pokonują tysiąc funtów. Mówi się „niedostatek jednego milimetra prowadzi do błędu tysiąca mil”. Wtedy będzie tylko żal włożonego w naukę wysiłku.

Kilka kwestii dotyczących traktatów teoretycznych Wu Yuxianga i Li Yiyu.

Pierwsza kwestia.

W tekstach Wu i Li słowa jin i li są synonimami. Nie ma tam podziału na zwinną siłę jin i niezgrabną siłę li.

Na przykład: „Przeciwnik ma siłę (li), ja też mam siłę (li)”. Nie można tego przecież interpretować „przeciwnik ma niezgrabną siłę, ja też mam niezgrabną siłę”.

„Gdy przeciwnik jest gotów do emisji siły (jin), ale jeszcze jej nie wyemitował, moja siła (jin) już pożycza jego siłę”. Moja siła oznacza tutaj moją zwinną siłę, ale siły przeciwnika nie można tak interpretować, ponieważ zakłada się, że przeciwnik jest zwykłym człowiekiem, niekoniecznie kimś, kto uprawia sztukę walki.

Starszy brat Wu Yuxianga Wu Qiuliu napisał: „Moje ciało podąża za zmianami siły (jin), prowadzę siłę (jin) przeciwnika i wciągam go w pustkę. Nie można tego opanować bez rozumienia siły (jin)”.

Powyższe przykłady wyjaśniają, że w tekstach Wu i Li nie ma różnicy znaczeniowej pomiędzy jin i li.

Druga kwestia.

W sformułowaniu „Duch jak u sokoła walczącego z królikiem” często używa się błędnie znaku bo oznaczającego obfity, zamiast znaku oznaczającego walkę. Użycie znaku oznaczającego walkę wyraża zaangażowanie ducha takie jak w realnej walce.

Trzecia kwestia.

„Jakby przed podniesieniem przedmiotu” często jest zapisywane błędnie „jakby podnosząc przedmiot”. Taijiquan polega na zwyciężaniu dużej siły małą. Do podniesienia przedmiotu potrzebna jest siła większa od jego ciężaru – trudno wówczas mówić o oszczędności siły. Jakby przed podniesieniem przedmiotu – to znaczy, że siła nie osiągnęła jeszcze wielkości równej ciężarowi.

Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz