Aktywność świadomości w Qigongu Prozdrowotnym

Eliminacja rozpraszających, przeszkadzających myśli i odprężenie umysłu to najbardziej podstawowe wymogi ćwiczeń Qigongu Prozdrowotnego, to klucz do ochrony i poprawy stanu zdrowia przy wykorzystaniu tych ćwiczeń. Jednak ruchy form Qigong muszą odbywać się z udziałem świadomości. Jak zatem osiągnąć w tym samym czasie odprężenie aktywności mentalnej, jak wyeliminować nadmiar myśli. Często pewne myśli, idee wręcz ulegają wzmożeniu podczas ćwiczenia. Jak zatem właściwie opanować aktywność mentalną w Qigongu Prozdrowotnym? Żeby to zrozumieć musimy mieć jasność w kilku kwestiach, które omówimy poniżej.

Co to są rozpraszające myśli, świadomość i świadomość dotycząca ćwiczeń?

Rozpraszające myśli są różnorodne, pomieszane, przeszkadzające. W praktyce Qigong są to myśli chaotyczne, utrudniające wejście w stan wewnętrzej ciszy. Ale jest to nie tylko natłok chaotycznych, nie związanych z wykonaniem ćwiczenia myśli, ale także myśl która jest wymagana w ćwiczeniu, na przykład wówczas gdy stosujemy technikę „jedną myślą zastąpić dziesięć tysięcy, myśli”, ale staje się zbyt silna, natrętna – to również będzie przeszkadzać we właściwym wyciszeniu umysłu.

Świadomość wiąże się z aktywnością ludzkiego mózgu, jest subiektywną odpowiedzią człowieka na obiektywne zjawiska, obejmuje wrażenia, spostrzeżenia i uczucia, a także pojęcia, osądy, rozumowanie.

Świadomość dotycząca ćwiczeń w Qigongu Prozdrowotnym to wiedza dotycząca charakteru i prawideł ruchu, formułowana przez ćwiczącego na podstawie doznawania wrażeń i zdobywania doświadczeń w trakcie praktyki. Jest to ogólne określenie myśli, poglądów, wiedzy ćwiczącego odnośnie ruchów ćwiczeń. Obejmuje poglądy i postawę ćwiczącego w stosunku do charakteru, wymogów i efektów ruchów Qigongu Prozdrowotnego. Ćwiczący musi wykorzystywać odpowiednią świadomość dotyczącą ćwiczeń, by kierować swoimi postępami w nauce, by nauka była planowa i celowa.

Znaczenie eliminacji rozpraszających myśli

Kierowanie ruchem ludzkiego ciala opiera się na aktywności świadomości, jest zewnętrznym przejawem tej aktywności. Siła tej aktywności określa siłę kierowania ruchem. Gdy aktywność świadomości jest zbyt silna, pojawia się zbyt silny wpływ świadomości na ruch, gdy jest zbyt słaba, kierowanie działaniem będzie również zbyt słabe. Nadmierna intentensywność aktywności mentalnej jest więc niewskazana w ćwiczeniach Qigongu Prozdrowotnego. Rozpraszające myśli i ta aktywność mentalna, która kieruje ruchem stanowią jedną całość, ale są to dwa różne aspekty tej całości.

Tak zwana eliminacja rozpraszających myśli w ćwiczeniach Qigongu Prozdrowotnego oznacza, że zatrzymana powinna zostać inna, niepotrzebna, przeszkadzająca w prawidłowym ćwiczeniu aktywność myślowa, umysł musi być spokojny, bądź, że aktywność świadomości nie powinna być zbyt intensywna w trakcie prowadzenia ruchu. Ten rozdzaj spokojnej, niezbyt intensywnej aktywności umysłu sprzyja wejściu w tak zwany stan Qigong, inny od stanu w którym znajdujemy się na co dzień, poddani stresom i szybkiemu tempu życia. Wpływa to pozytywnie na aktywność różnych narządów, na przykład następuje spowolnienie oddechu i tętna, rozszerzenie naczyń włosowatych, obniżenie ciśnienia, poprawa perystaltyki układu pokarmowego. Jeśli tego nie osiągniemy, praca organizmu podczas ćwiczeń nie będzie różniła się od tej w trakcie codzinnych czynności, pracy itp. Będą to wówczas pewne ćwiczenia ruchowe, ale nie będą one wywierały tak wyraźnego pozytywnego wpływu na układ nerwowy, hormonalny itp.

Ponieważ stan spokoju psychicznego jest kluczowym elementem w Qigongu Prozdrowotnym, ćwiczący powinien jak najbardziej ograniczyć aktywność myślową w trakcie ćwiczenia, skupiając się na ruchach ćwiczeń, jednocząc ciało i umysł, bez innych, rozpraszających myśli.

Racjonalne wykorzystanie aktywności mentalnej

Wymóg spokoju przy zachowaniu jedności ciała i umysłu nie oznacza absolutnego wyeliminowania świadomej aktywności. Wszystko ma dwie strony, aspekty yin i yang, nie ma absolutnego yin lub absolutnego yang. Różne metody ćwiczeń Qigong nie są tutaj wyjątkiem. Kierowanie ruchami w różnych formach Qigong, czy będzie ono skupiać się na rozciąganiu ciała, czy dostrajaniu wewnętrznych wrażeń, wymaga zawsze pewnego użycia aktywności świadomości, czy na przykład kierowania uwagi na określone części ciała, w celu osiągnięcia lepszych efektów prozdrowotnych. Na przykład w formie Yijinjing w sekwencji „Zrywanie gwiazd” wzrok skierowany jest na górną dłoń, uwaga skupiona na mingmen z tyłu talii. Po tym, gdy w poprzednim ruchu była idea wznoszenia qi, teraz jest idea opadania, w ten sposób tworzy się równowaga, mówimy, że podniesione qi powraca i kumuluje się w nerkach. W formie Baduanjin w sekwencji „siedem opadnięć na pięty, by pozbyć się stu chorób” palce stóp chwytają podłoże, odbyt podnosi się, ramiona opadają, czubek głowy wyciąga się do góry. Sprzyja to podniesieniu ciała i równoczesnemu zachowaniu stabilności. Gdy pięty opadają, ciało skutecznie odpręża się. W formie Wuqinxi ćwiczący jakby naśladuje, odgrywa ruchy pięciu różnych zwierząt, wewnętrznie doświadcza swego rodzaju przyjemnych wrażeń estetycznych, osiągając pozytywne efekty prozdrowotne. W formie Liuzijue, świadomość skierowana jest na oddech i towarzyszący mu dźwięk, zapewniając by dźwięk był właściwy, odpowiednio wpływając na ruch qi i krwi w organach. Gdy kończymy ćwiczenie dowolnej z wymienionych form Qigongu prozdrowotnego uwaga skupia się na dantian, myślimy o qi powracającym do „morza qi”, kumulującym się w dantian. To są różne formy użycia umysłu w Qigongu prozdrowotnym. Nie może tego zabraknąć. Starożytni mówili: „ciało jest domem umysłu (dosłownie: serca), umysł jest gospodarzem ciała”. Dlatego ruch ciała musi wypływać z umysłu, dominacja umysłu musi wyrażać się w ciele. Ciało i umysł muszą stać się jedną harmonijną całością. To jest metoda ćwiczeń Qigong, to jest także cel tych ćwiczeń.

Relatywne odprężenie umysłu

Relaks psychiczny w trakcie kierowania różnymi ruchami podczas ćwiczeń Qigong jest względny. W intensywności aktywności mentalnej podczas ćwiczeń odzwierciedla się stan wewnętrznego relaksu i napięcia. Wewnętrzny relaks oznacza, że aktywność świadomości jest stosunkowo delikatna. Napięcie oznacza dużą intensywność aktywności świadomości, poczucie mentalnego wysiłku, który jest z tym związany. W wymogach do formy Liuzijue wskazuje się, że użycie świadomości w stosunku do oddechu powinno być delikatne, tak by oddech był delikatny, ciągły, płynny. Jakby było to i świadome i nieświadome zarazem, bez nienaturalnego wymuszania. To już wskazuje, że w trakcie ćwiczeń Qigongu Prozdrowotnego, umysł musi być odprężony, spokojny. Gdy świadomość prowadzi ruch, też musi być odprężona, jakby było to „niedziałanie” (wu wei). Nie można nadmiernie się starać, zbyt wysilać umysłu. Nawet jeśli w ćwiczeniach trzeba zwiększyć intensywność aktywności mentalnej, to powinno to być tylko względne, w stosunku do stanu pełnego spokoju i niedziałania. Na przykład w formie Yijinjing w sekwencji „opadanie do trzech poziomów” formuła mówi: „przysiadaj w szerokim rozkroku, opuść dłonie, jakbyś chwytał, odwróć je i podnieś, jakby podnosząc duży ciężar”. Musisz tutaj mieć świadomość jakby chwytania i podnoszenia ciężkich przedmiotów. Jednak równocześnie nie możesz używać umysłu w taki sposób, który wywołałby niepotrzebne napięcie. Czyli nie możesz nadmiernie się angażować, wysilać, ta aktywność mentalna nie może być zbyt intensywna, podstawą powinno być rozluźnienie i miękkość, i wewnątrz takiego stanu pojawia się idea większego obciążenia. Gdy wykonujesz „wysunięcie pazurów i potrząsanie skrzydłami” w umyśle powinieneś mieć ideę „ciężki jak góra”, ale w ramionach nie może pojawić się napięcie, wysiłek, jak przy rzeczywistym pchaniu góry, nie może być w tym twardości, sztywności. Podczas ćwiczeń Wuqinxi ciało i umysł muszą być zrelaksowane, tylko świadomość obserwuje, a zachowane jest wrażenie beztroskiej zabawy zwierząt. Mięśnie powinny być jak najbardziej rozluźnione, oczywiście przy zachowaniu właściwych pozycji i ruchów. Powinno być w tym poczucie wygody i naturalności, bez sztywności, bez niepotrzebnego użycia siły, ale też bez nadmiernej, bezwładnej miękkości. Zatem spokój ducha i relaks umysłu w trakcie ćwiczeń są względne. W Baduanjin, w sekwencjach „napinanie łuku w lewo i prawo by ustrzelić orła”, „dostrojenie śledziony i żołądka przez podniesienie jednej ręki”, „zamknięcie pięści i gniewne spojrzenie, by zwiększyć siłę” pojawia się „napięcie”, ale jest ono względne, trwa krótko, a aktywność umysłu nie staje się intensywna, relatywne odprężenie świadomości ruchowej pozostaje cały czas zachowane. Użycie siły w ćwiczeniach Qigongu prozdrowotnego jest umiarkowane, nie powinno być w tym nadmiernego zaangażowania umysłowego, wysilania umysłu. To pomoże w osiągnięciu równowagi yin i yang, uniknięciu napięcia psychicznego, które wywołać mogłoby negatywne skutki fizjologiczne. Jeśli użyjesz zbyt dużej siły, wysiłku, napięcia, jeśli użycie świadomości będzie zbyt intensywne, wówczas wzrośnie pobudzenie układu współczulnego, doprowadzi to do wzrostu ciśnienia krwi, zadyszki, nadmiernego przyspieszenia akcji serca. Nie jest to pożądane zjawisko podczas ćwiczenia Qigongu Prozdrowotnego. Przestanie to wówczas być Qigong Prozdrowotny, stając się tylko zwykłą gimnastyką.

Właściwe opanowanie aktywności mentalnej

Chociaż aktywność mentalna wyraża się bardzo konkretnie w praktyce Qigongu Prozdrowotnego, takie formy aktywności jak obserwowanie, czy mentalne prowadzenie, nie są ciągłe, nie są też bardzo intensywne. Polega to tylko na czasowym skierowaniu uwagi na jakąś część ciała, umysłowe kierowanie ruchami odbywa się na bazie względnego spokoju, intensywność aktywności mentalnej pozostaje rozsądnie umiarkowana. W ten sposób zrealizowane zostaje wzajemne podążanie za sobą intencji i formy, intencji i qi, w naturalności osiągane są cele prozdrowotne. W przeciwnym razie zbyt długo trwająca lub zbyt intensywna aktywność mentalna spowoduje, że zamiast ćwiczenia w stanie relaksu i wyciszenia, pojawią się rozpraszające myśli, zaburzony zostanie pozytywny wpływ na regulację przysadki mózgowej, tarczycy, nadnerczy, grasicy i innych układów hormonalnych organizmu. Nie nastąpi wówczas proces poprawy funkcjonowania organizmu, nie osiągnie się prozdrowotnych efektów ćwiczeń, a nawet mogą pojawić się negatywne efekty, tak jak w codziennym życiu, będące wynikiem zewnętrznego stresu i wewnętrznego zamętu.

Natomiast gdy podczas wykonywania ćwiczeń Qigongu Prozdrowotnego pozbędziemy się rozpraszających myśli, odprężymy umysł, będziemy delikatnie, od niechcenia kierować ruchami, wówczas będziemy w stanie doznać korzystnego wpływu tych ćwiczeń na zdrowie.

Autorzy: Xiang Hanping i Xiang Kun – Chińskie Stowarzyszenie Qigongu Prozdrowotnego

Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz